Hikmete Yolculuk

Hikmetin bulunmadığı bir hayat, hayrın ve bereketin bulunmadığı banal bir hayattır. Hangimiz hikmetle donanmak, hakikatları duru bir şekilde müşahede etmek, düşünce ve aksiyonlarımızdaki eksiklik ve hataları minumuma düşürmek istemeyiz ki? Peki bu nasıl gerçekleşebilir? Hikmete nasıl ulaşılabilir? Hikmet nedir?

Hikmet, eşya ve hadiseleri net görebilmek, onları olduğu gibi görebilmektir.

İnsan, hayat ve kainat ilişkisine vakıf olmaktır.

Bildiklerimizi nasıl kullanabileceğimizi bilmektir.

Külli bir bakış açısıyla tesirli aksiyonda bulunmaktır.

İhtiyatlı hareket etmek, muhtemel problemleri farkedip bunları önleyebilmektir.

Ne zaman aksiyonda bulunup ne zaman bulunulmayacağını bilmektir.

Zuhur eden her şeyi soğukkanlılıkla, tesirli ve hassas bir şekilde, holistik bir biçimde ele alabilmektir.

Hikmet, sağlıklı kararlar alma kabiliyetidir. En iyi kararı alma yeteneğidir. Zekanın, basiretin ve sağduyunun tecrübeyle ve ilhamlarla şekillenmesidir.

Hakim (hikmet sahibi) insanlar, hep hakikat peşinde koşarlar. Reaksiyoner davranmazlar. Şuurlu ve şevkli bir şekilde, müsbet hareket ederek anı yaşarlar, anı değerlendirirler. Sağduyuları geliştiği için tercihleri isabetlidir. Seçmesini bilirler. Bakır düşünceleri, altın düşüncelerden ayırt edebilirler.

Çoğu insan, dikkat ve enerjisini, mevcut duruma, aktüel gelişmelere odaklar. Zaman, mekan ve ilişki açısından "uzaktaki" durumlar, insanlar ve hadiselerle olan alakaları zayıftır. Halbuki hikmet sahibi insanların alakası acil ve şahsi işlerin ötesine uzanır. Önemli ve kalıcı meseleleri ihmal etmezler. Herkesin farketmediğini farkederler.

Gregory Bateson temel bilgiyi "farklılık meydana getiren her türlü farklılık" şeklinde tarif eder. Mekanda, zamanda, sıfatlarda ve haldeki değişiklikler bilgiye işaret eder. Bilimadamları, filozoflar ve bilgeler hep bu farklılıklari arar, bilgi edinir, eşya ve hadiselerin hakikatını bulmaya çalışırlar. Aynı hakikatı farklı perspektiflerden tarif ve tasvir ederler, zira aynı soruları sormazlar. Niyet ve nazarları farklıdır.

İmtihan dünyasında yaşadığımız için irademizi anlamsız kılacak derecede bir "vuzuh"un bulunduğu söylenemez. Buradaki vuzuh, düşünce netliği anlamında değil, bize esrarlı gözüken hakikatları keşfetme manasındadır. Niyet ve nazar saflaşmasıyla nasip edilen iman bu vuzuhu kazandırır. İmandaki mertebeler de kainattaki muğlak tılsımları ard arda çözer. Ama imtihan dünyası kıyamete kadar kapanmaz. Gayb ayan olsaydı, beyana lüzum kalmazdı. Halbuki insanlar asırlardır tartışıyorlar. Demek ki siyah ile beyaz, doğru ile yanlış, hak ile batıl bu dünyada biribirinden mutlak manada ayrılmamıştır. Nisbetler, dereceler, mertebeler, kıyaslar ve imtihanların ortaya çıkması için zıtlar içiçe yaratılmıştır. Zıtlıklar içinde insicamı farketmek ve vasatı yakalamak hikmetle gerçekleşir.

Hikmetle tezahür eden sıfatlardan bir kısmı: